Inhoud
Inleiding
Wat is niet-Westers? In deze context gaat het
enkel over een kwestie van notatie, nl. personen, corporaties, uniforme of
reekstitels waarvan de naam of formulering
op een publicatie wordt aangetroffen in
een notatie die niet teruggaat op het
Latijnse alfabet. Het kan gaan om
andere alfabetten (Grieks, Cyrillisch,
Hebreeuws, Arabisch, Hebreeuws, Koreaans) of
talen zoals het Japans en Chinees die
karakters gebruiken voor lettergrepen of
woorden.
Wanneer we een authority record willen maken
voor deze personen, corporaties of titels
stellen zich een aantal
problemen:
- Opzoekbaarheid: indien deze namen enkel in
de niet-Westerse notatie in het authority
record zouden worden opgenomen, zouden
deze ook enkel opzoekbaar zijn (in Alma en
Limo) door zoektermen in niet-Westerse
tekens in te voeren. Daarom is het dus
wenselijk dat er ook een naar het Latijnse
alfabet getranslitereerde vorm wordt
opgenomen.
- Varianten in de originele taal: enkele
Oosterse talen gebruiken verschillende
systemen om woorden en namen te noteren.
Koreaanse namen worden bv. vaak niet
alleen met Koreaanse letters (hangul) maar
ook in Chinese karakters (hanja)
genoteerd. In dergelijke gevallen moet
beslist worden welke plaats elk van deze
varianten in het authority record
krijgt.
- Varianten in transliteraties: voor
transliteraties naar het Latijnse alfabet
zijn er vaak ook verschillende
mogelijkheden en normen. Zo moeten bij
omzetting van Arabische namen de klinkers
worden 'ingevuld'. Dat kan op
verschillende manieren.
Daarom is het noodzakelijk dat voor deze
namen een datamodel wordt gehanteerd waarin de
verschillende originele en getranslitereerde
naamsvormen een plaats krijgen. Daarbij worden
volgende basisprincipes gehanteerd:
- In de tag 100 $$a komt steeds de naam in
de originele vorm.
- In de tag 100 $$g wordt steeds een
variante notatie of een volgens vaste
normen opgestelde transliteratie naar
Latijns alfabet opgenomen. Per taal wordt
vastgelegd welke variant of
transliteratienorm in dit subveld wordt
toegepast. Verder op deze pagina vind je
hierover links
en duiding.
- In een tag 500 wordt steeds de
getranslitereerde naamsvorm in Latijns
alfabet opgenomen zoals deze genoteerd zou
worden wanneer de naam in een Westerse
publicatie zou voorkomen met toepassing
van de LIBISnet-regels (dus meestal
familienaam, voornaam). Er wordt echter
niet noodzakelijk ook een authority record
aangemaakt met deze getranslitereerde
Westerse naam als hoofdvorm.
- Dit gebeurt wel voor auteurs die zowel
publiceren in niet-Westerse talen als in
Westerse talen en waarvan de naam dus soms
in niet-Westerse, dan weer in Westerse
vorm op de publicaties wordt aangetroffen.
Er worden dan twee authority records
aangemaakt. Deze krijgen de niet-Westerse,
resp. Westerse naam als hoofdvorm en
kruisverwijzingen in tags 500.
Opgelet: niet-Westerse authority records
worden enkel aangemaakt wanneer de
niet-Westerse naamsvormen ook werkelijk op
publicaties worden aangetroffen. Vele
auteurs hebben bv. een naam die teruggaat op
een Griekse, Bulgaarse of Koreaanse naam maar
publiceren enkel in Westerse talen met daarop
hun naam in Westerse vorm. Zij krijgen enkel
een standaard authority record. Een voorbeeld:
de Amerikaanse auteur Jeffrey Eugenides heeft
weliswaar een Griekse familienaam maar
publiceert steeds in het Engels. Hij krijgt
dus enkel een standaard authority record
(tenzij een LIBISnet-partner besluit om ook
Griekse vertalingen van Eugenides' werk te
kopen waarop zijn naam in Griekse letters
staat).
Niet-westerse authority records zullen dus vooral aangemaakt worden door catalografen
en collectie-experten die werken met
gespecialiseerde collecties van
niet-Westerse talen. Zij hebben vaak
ook de expertise om dergelijke niet-Westerse
authority records correct op te stellen. Ook
de LC authority records kunnen vaak een hulp
zijn al moet je daar wel opletten: in LC
authority records is de getranslitereerde vorm
meestal de hoofdvorm en de originele vorm een
verwijzingsterm. Vergeet dit dus niet aan te
passen wanneer je een LC authority record naar
de LIBISnet Network zone kopieert. Via de taalcodes in tag 040f worden lijsten
gemaakt zodat deze authority records door
experten kunnen worden
nagekeken.
Tabel
Deze tabel loopt in grote lijnen gelijk met
het datamodel voor standaard authority
records voor personen. Voor de
duidelijkheid zijn elementen die afwijken of
bijzondere aandacht vereisen in rood en vetjes
gemarkeerd.
| TAG | IND1 | IND2 | Subfield | Inhoud | Richtlijnen/voorbeelden | ||||||||||||||
| LDR | - | - | - | - | • De LDR-tag van
authority records wordt volledig
door het systeem beheerd | ||||||||||||||
| 001 | - | - | - | MMS ID | • uniek nummer • NZ MMS ID's eindigen op
1471 | ||||||||||||||
| 008 | - | - | pos. 14 | AR als main
heading | • vaste waarde a • bepaalt dat authority
record in een 100 of 700 bib
tag mag gebruikt worden • systeembeheerd, niet
aanpassen | ||||||||||||||
| pos. 15 | AR als subject
heading | • vaste waarde a • bepaalt dat authority
record in een 600 bib tag
(onderwerp) mag gebruikt
worden • systeembeheerd, niet
aanpassen | |||||||||||||||||
| pos. 16 | AR als series
heading | • vaste waarde b • bepaalt dat authority
record niet in een 130/490/830
bib tag (titel) mag gebruikt
worden • systeembeheerd, niet
aanpassen | |||||||||||||||||
| 010 | _ | _ | a | LC
controlenummer | • enkel bij uit LC
gekopieerde authority
records • niet wijzigen | ||||||||||||||
| 035 | _ | _ | a | Systeemnummers | • overgenomen uit LC records
en aangemaakt bij
opslaan • elk systeemnummer wordt
voorafgegaan door sigel van
het authority bestand • niet wijzigen | ||||||||||||||
| 040 | _ | _ | a | Bron van het
record | • bevat sigel van instelling
die origineel record
opstelde • BelVLBS voor originele
LIBISnet NZ authority
records • DLC voor uit LC gekopieerde
records • systeembeheerd, niet
wijzigen | ||||||||||||||
| bcde | Divers | • enkel bij uit LC
gekopieerde records • systeembeheerd, niet
wijzigen | |||||||||||||||||
| f | Taalaanduiding | • kies de taalaanduiding uit
keuzelijstje • vaste vorm: "kul" +
MARC-code voor taal (bv.
kulheb voor Hebreeuws) | |||||||||||||||||
| 100 | _ | a | Hoofdvorm van de
naam | • nakijken en aanpassen
indien nodig bij kopiëren van
LC records | |||||||||||||||
| b | Rangnummer | • enkel bij
vorsten | |||||||||||||||||
| c | Titel | • adellijke titels,
dynastieën, ... | |||||||||||||||||
| d | Biografische
data | • vaste
notatievormen | |||||||||||||||||
| g | Variant of
transliteratie | • per
taal bepaald | |||||||||||||||||
| 400 | 0/1 | _ | a | Niet-geauthoriseerde
verwijzingsterm | • naamsvarianten die enkel
als zoekwaarde dienen • bijkomende variante
originele notaties en/of
transliteraties | ||||||||||||||
| bcdgq | Divers | • zelfde inhoud per subveld
als in tag 100 • 400 tags in kopies van LC
authority records niet
verwijderen of aanpassen | |||||||||||||||||
| 500 | 0/1 | _ | a | Geauthoriseerde
verwijzingsterm | • steeds
een 500-tag met de
getranslitereerde variant
(uit 100 $$g, wordt
automatisch aangemaakt na
opslaan) • bijkomende 500-tags voor
alle andere geauthoriseerde
vormen in hetzelfde schrift,
en geauthoriseerde en
niet-geauthoriseerde vormen in
elk ander schrift
(pseudoniemen,
transliteratievormen) | ||||||||||||||
| bcdgq | Divers | • zelfde inhoud per
subveld als in tag 100 | |||||||||||||||||
| 3XX | - | - | - | Diverse tags | • authority records die uit
LC werden gekopieerd bevatten
vaak 3XX tags met bijkomende
informatie • niet wijzigen • niet invoeren in originele
LIBISnet authority
records | ||||||||||||||
| 6XX | - | - | - | Diverse tags | • authority records die uit
LC werden gekopieerd bevatten
vaak 6XX tags met bijkomende
informatie • niet wijzigen • niet invoeren in originele
LIBISnet authority records,
uitzondering tag 678 | ||||||||||||||
| 678 | 0 | _ | a | Biografische
noot | • deze tag kan
gebruikt worden om (uitzonderlijk)
gegevens te noteren die helpen om
de betrokken persoon te
identificeren of te onderscheiden
van anderen | ||||||||||||||
| 900 | _ | _ | a | Consolidatiestatus | • wordt automatisch ingevoerd
bij opslaan van een nieuw
authority record • wordt nadien enkel
aangepast door
gespecialiseerde
medewerkers | ||||||||||||||
| 901 | _ | _ | a | Triggers authority
records | • keuzelijst met mogelijke
triggers | ||||||||||||||
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
Verdere info (per taal)
CJK-talen
De experten van de Oostaziatische bibliotheek
(KU Leuven Bibliotheken Artes) onderhouden op
hun website meer specifieke documentatie over
catalografie van Chinese, Japanse en Koreaanse
publicaties. De onderstaande links leiden naar
de richtlijnen voor authority records van
personen in deze talen.
Russisch
Voor Russische namen gelden volgende
regels:
- 100 $$a bevat de Russische naam in orde:
familienaam, voornaam (vaak met
patroniem)
- 100 $$g bevat de transliteratie naar
Latijns alfabet. Gebruik daarvoor de
volgende tabel: Transliteratie
en transcriptie.xlsx
- 400-tags bevatten andere
niet-geauthoriseerde vormen van de
Russische naam
- In een eerste tag 500 wordt steeds de
waarde uit 100 $$g herhaald
- Volgende tags 500 bevatten andere
geauthoriseerde naamsvormen in het
Russisch en andere geauthoriseerde en
niet-geauthoriseerde
transliteratievormen
Bekijk het modelrecord:
9892685069901471
Arabisch
Voor Arabische namen gelden volgende
regels:
- 100 $$a bevat de Arabische naam in orde:
familienaam, voornaam. Opgelet: door de
Arabische notatie worden alle subvelden in
de tag van rechts naar links
getoond.
- 100 $$g bevat de transliteratie naar
Latijns alfabet. Gebruik daarvoor de
volgende tabel: Transliteratie van het
Arabisch
- 400-tags bevatten andere
niet-geauthoriseerde vormen van de
Arabische naam en
transliteratievarianten
- In een eerste tag 500 wordt steeds de
waarde uit 100 $$g herhaald
- Volgende tags 500 bevatten andere
geauthoriseerde naamsvormen in het
Russisch en andere geauthoriseerde en
niet-geauthoriseerde
transliteratievormen
Bekijk het modelrecord:
9892474033801471
Colofon
Laatst gewijzigd op 28.11.2018